اصولا نام شیعه با غربت گره خورده است .نام امامان شیعه هم یا به ضرب شمشیر ویا سم حسادت وفتنه وطمع همیشه با نام شهید ومظلومیت گره خورده است.در این میان ما ایرانی ها معروفترین توصیفی که از امام رضا علیه السلام داریم غریب الغرباء است .یعنی کسی که در میان ائمه و رهبران غریب امت از همه غریب تر بود.در وجه تسمیه غریب الغرباء می توان با دو نگاه مواجه بود نگاه نخست علت هایی است که بیشتر در میان عوام مطرح است که مهم ترین آنها دور بودن حضرت از مدینه است ویا اینکه حضرت در سفر به طوس خانواده خود را به همراه نبردند.این نگاه اگر چه مقدس وبرگرفته از زلال ناب ومتن متدینین است ولی به نوعی ناقص بوده وهمه زوایای غربت امام هشتم علیه السلام را در بر نمی گیرد.امام رضا علیه السلام در دوران امامت خود با مسائلی روبرو شدند که بعضا در میان بقیه ائمه بی سابقه است.

یکی از مهم ترین چالش های دوران حضرت که در تبیین وصف غربت به ما کمک زیادی می کند برخورد جاهلانه و غیر منصفانه نزدیکترین افراد به بیت امامت و ولایت یعنی بنی هاشم است.مرحوم کلینی در کتاب شریف اصول کافی حداقل به دو قضیه دل آزار در این زمینه اشاره می کند.اولین آنها احضار امام رضا توسط یکی از برادران حضرت به دادگاه درباره  وصیتنامه امام کاظم علیه السلام است(کتاب حجت، باب نص بر امامت امام رضا،ح15) ودیگری که فاجعه آمیز تر است این بود که بنی هاشم در صحت انتساب فرزندی امام جواد به حضرت (صرفا به خاطر تفاوت در رنگ پوست) تردید کردند وکار به داوری قیافه شناس کشیده شد!(کتاب حجت، باب نص بر امامت امام جواد، ح14) در باره قضیه اول جملاتی از حضرت خطاب به برادران رسیده که اشک آدم را در می آورد.درباره قضیه دوم هم قبلا در همین وبلاگ مطالبی نوشته ام.

نمای دیگری از غربت امام رضا علیه السلام بعد از سفر تاریخی به ایران رقم می خورد.غربتی که با تهمت مقام دوستی ودنیا طلبی به امام علیه السلام بخاطر قبول ولایت عهدی مامون کلید خورد.هم چنین در این دوران یکی ار مهم ترین نقشه های شیطانی توسط عفریت بنی العباس یعنی مامون رو شد و آن سناریوی علم در برابر عالم بود.امام رضا عالم آل محمد است وقاعدتا باید بتواند تمام هجمه های معرفتی را خنثی کند.سلاح مامون در این برهه برجسته سازی اختلافات ادیان جهت پیدا کردن روزنه ای جهل در ساحت علم امامت بود.مناظرات متعدد وبحث های مفصل علمی امام با بزرگان ادیان ومذاهب اگر چه باعث شد جلوه هایی از معرفت وحیانی به راحتی بدست ما برسد ولیکن ورطه ای بود که خیلی از شیعیان از مکر وحیله ای که عقبه آن بود بی خبر ماندند.وآیا مظلومیت از این بالاتر که قاتل انسان سیاه پوش و پیراهن دریده آنهم با پای پیاده در تشییع جنازه امام معصوم حاضر شود وبسیاری از تشییع کننده گان به او تسلیت بگویند!؟

اگر چه کلمات در این باب بسیار زیادند ولیک به نقل خاطره ای از حضرت آیت الله نوری همدانی (که در رسانه ها هم انعکاس یافت) درباره مظلومیت امام هشتم اکتفا می کنم:ایشان فرمودند در زمان ائمه معصومین  (ع) شرایط به گونه ای سخت بوده است که در روایتی نقل شده است که امام رضا (ع) مامون را با لقب امیرالمومنین خطاب کرده اند.ایشان فرمودند: بنده سالها در محضر آیت الله محقق داماد درس خواندم ، روزی وی به روایت وضوی مامون اشاره کردند که امام رضا علیه السلام با خطاب امیرالمومنین به مامون تذکر می دهند که وضویش صحیح نیست.حضرت آیت الله محقق داماد بعد از خواندن  این روایت به اندازه ای از مظلومیت اهل بیت منقلب شدند که شروع به گریه کردند و از شدت حزن  نتوانستنددرس را ادامه دهند.

السلام علیک یا غریب الغرباء